به گزارش «اخبار خودرو»، سال 1397 برای جهان خودرو و عالم حمل‌ونقل به‌ویژه در تهران سال «تغییر» بود، زیرا بسیاری از طرح‌های قدیمی مانند طرح‌های «ترافیک» و «زوج و فرد» از اجرا رخت بربستند و به تاریخ پیوستند.  ازسوی دیگر در سال 97 سه‌بار شهردار تهران به‌عنوان یکی از مدیران ارشد و تصمیم‌گیرنده حمل‌ونقل تغییر کرد. تیم‌های ورزشی خودرویی هم تغییرات کمی به خود ندیده‌اند؛ حسن فرکی جای مجید جلالی را در« پیکان» گرفت، «پدیده‌شهرخودرو» به تیم‌های خودرویی لیگ برتر اضافه شد و البته «تراکتورسازی» ستاره‌های ریزودرشت را به تیم اضافه کرد و البته در این بین چندبار هم مربیان خود را تغییر داد؛ از «جان توشاک» معروف گرفته تا «محمد تقوی» و «جورج لیکنز» بلژیکی. 

جدی شدن بازگشت «کارت سوخت»، رشد «تاکسی‌های اینترنتی» و البته اجرای فاز دوم «طرح کاهش» از دیگر اتفاقات سال 97 هستند که نخ تسبیح تغییر در کنار هم قرار می‌گیرند. در ادامه روایتی از 10 اتفاق مهم خودرویی و حمل‌ونقلی را به انتخاب گروه اجتماعی روزنامه «دنیای خودرو» می‌خوانید.

دسته‌ گل تیم آقا وحید

طرح کاهش یا همان LEZ که از آبان سال 1395 شروع‌شده بود، در آبان 97 به فاز دوم خود رسید. تیم وحید حسینی در کارگروه کاهش آلودگی هوا از دو سال پیش تلاش فراوانی به خرج دادند تا موانع پیش‌روی اجرای این طرح را یکی‌یکی از سر راه بردارند و مخالفت‌هایی با او را خنثی کنند.

در فاز نخست این طرح، داشتن معاینه‌فنی برای خودروهای محدوده طرح‌ترافیک الزامی شد و در فاز دوم خودروهایی که در سراسر شهر تهران تردد می‌کنند، به‌صورت 24ساعته رصد می‌شوند و البته ملزم به داشتن برگه معاینه‌فنی هستند زیرا درغیراین صورت 50 هزار تومان جریمه ناقابل نصیب آن‌ها می‌شود.

به‌هرحال تیم وحید حسینی توانسته است یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های مدیریت حمل‌ونقل تهران را تا اینجای کار به سرانجام برساند. آن‌هایی که حسینی را می‌شناسند، می‌دانند هیچ‌چیز به‌اندازه تداوم و گسترش طرح‌کاهش او را خوشحال نکرده است. البته این خوشحالی چندان هم کم‌هزینه نبوده و قیمتی به‌اندازه چالش با بعضی سازمان‌ها و دستگاه‌های حساس داشته است.

صدای پای کارت‌ سوخت

سال 97 را می‌توان مقدمه بازگشت دوباره کارت‌سوخت به صحنه دانست. هرچند هنوز هیچ‌چیز قطعی نشده اما همین‌که طرح سهمیه‌بندی در مجلس اعلام وصول شد، احتمال بازگشت کارت‌سوخت قوت گرفت چون در هر سه پیشنهاد نمایندگان برای سهمیه‌بندی بنزین، پای کارت‌سوخت هم درمیان بود.

وزارت نفت با این طرح بسیار موافق است اما هنوز در کمیسیون تلفیق مجلس معوق مانده است و معلوم نیست در چه تاریخی کارت‌سوخت بازگشت قطعی خود را به میان مصرف‌کنندگان جشن خواهد گرفت.

البته این بازگشت تاحدی مرهون بحران ارزی سال 97 و افزایش قاچاق سوخت در کشور است و به‌همین‌دلیل بسیاری از مسئولان را دوباره به یادکارت سوخت و احیای آن انداخت. استفاده از کارت‌سوخت پس از تک‌نرخی شدن بنزین در سال 1394 متوقف‌شده بود.

رکاب‌زنان در پایتخت

با آمدن پیروز حناچی به شهرداری تهران ورق حمل‌ونقل عمومی تا حدی به‌نفع دوچرخه‌سواری برگشت. اگر شهرداران پیشین تهران بر توسعه دوچرخه‌سواری در تهران به‌عنوان یک شیوه پاک و کمک‌حال حمل‌ونقل عمومی یاد می‌کردند اما حناچی سوار دوچرخه‌ شد و این کار را عملی کرد.

البته استفاده از دوچرخه به‌عنوان یک وسیله حمل‌ونقل عمومی منتقدان جدی خود را دارد؛ از محسن هاشمی گرفته که امید چندانی به آن ندارد و به گفته او بهتر است به‌جای دوچرخه به مترو بیشتر توجه شود تا بسیاری از کارشناسان که می‌گویند تهران معابر مناسب برای این شیوه حمل‌ونقل را ندارد و حتی اگر هم داشته باشد با هوای گرم و در بیشتر مواقع آلوده، شاید رکاب‌زدن به صلاح سلامتی شهروندان نباشد.

البته موضوع دوچرخه‌سواری بانوان همچنان یکی از پرونده‌های مفتوح حمل‌ونقل در شهر تهران و البته ایران است که به‌نظر می‌رسد مختومه شدن قطعی آن فقط منوط به شهرداری و شورای شهر تهران نیست.

قدم سبک شهرداران

از اواسط سال 1396 که شورای شهر پوست انداخت و با تغییر ساختار روبه‌رو شد. تهران تاکنون سه شهردار به خود دیده است که البته هرکدامشان ذائقه حمل‌ونقلی خاص خود را داشتند. هرچند سه شهردار در سال 97 جابه‌جا شدند و یک رکورد را در تاریخ مدیریت شهری از خود برجای گذاشتند.  

نخستین فرد، محمدعلی نجفی بود که پایه حضور مدیران حمل‌ونقل شهری در شهرداری اصلاح‌طلبان را بنیان گذاشت البته مدیران او ازجمله محسن پورسیدآقایی همچنان در مصدر امور هستند.

افشانی شهردار بعدی بود که از معاونت عمرانی وزارت کشور آمد و با ارقام و اعداد نشان داد توسعه مترو متناسب با جمعیت تهران نیست بنابراین باید سیستم حمل‌ونقل عمومی به سمت هوشمندسازی هدایت شود.

اما حالا پیروز حناچی، سومین شهردار تهران است، هرچند بسیاری از حرف‌ها و برنامه‌های شهرداران پیشین را تکرار کرده اما به دوچرخه‌سواری اهمیت دوچندانی بخشیده تا جایی که بودجه ویژه‌ای را به آن اختصاص داده است. به‌هرحال تهران شهری است که در سال آینده بیش از هر چیز به ثبات‌مدیریت و تصمیم‌گیری نیاز دارد و از این شاخه‌به آن‌شاخه شدن و تغییر مداوم مدیران بر دردهای بی‌شمار آن می‌افزاید.

طرحی که چهل‌سالگی خود را ندید

زمزمه اجرای طرح‌ترافیک جدید از حدود آبان سال 96 آغاز شد تا آن‌که در اردیبهشت 1397 اجرایی شد. تصویب طرح‌ترافیک جدید درواقع یک طرح معمولی نبود بلکه با غلبه بر انبوهی از جنگ‌های رسانه‌ای و کارشناسی و البته سیاسی به سرانجام رسید.

در این طرح بسیاری چیزها تغییر کردند، سهمیه‌ها کاهش یافت و میزان پرداختی‌ها برای دریافت طرح دگرگون شد. اما به‌هرحال طرح‌ترافیک پس از حدود چهاردهه تغییر کرد و به‌عبارتی طرح‌ترافیک قدیم چهل‌سالگی‌اش را ندید.

در طرح ترافیک جدید 103‌هزار مجوز ورود به محدوده طرح ترافیک در سال جاری صادر شد که 63 هزار مجوز مربوط به سهمیه‌بگیران سالانه بود. همچنین در این طرح ساعت تردد خودروها صبح ۶.۵ تا ۱۰ از ۱۰ تا ۴ و از ۴ تا ۷ شب تغییر کرد تا طرح جدید کمتر نشانی از طرح قدیمی داشته باشد.

خداحافظ زوج و فرد

طرح مشهور زوج‌وفرد پس از 23‌سال از شهر تهران رخت برمی‌بندد و به یک خاطره تبدیل می‌شود. این تصمیمی است که در سال 97 گرفته شد و احتمالا در سال‌های آینده به‌عنوان بخشی از تجربه تاریخی مدیریت ترافیک در شهر تهران درباره آن گفت‌وگو می‌شود و صحبت از آن به میان خواهد آمد.

بسیاری از کارشناسان می‌گویند با مرگ این طرح، حیات به تهران بازخواهد گشت و پایتخت‌نشینان روزهای پاک‌تری را تجربه خواهند کرد و از همه‌ مهم‌تر آن‌که بساط خودروهای فرسوده‌ای که تنها به‌دلیل پلاک زوج یا فردشان حق‌تردد داشتند نیز به‌سر خواهد آمد. به‌هرحال حذف طرح زوج‌وفرد را باید به‌ خاطر جان مردم هم که شده، به فال نیک گرفت.

گذر اینترنتی‌ها از بلوغ به رشد

سال 97 برای کسب‌وکار تاکسی‌های اینترنتی سال خوبی بود. آن‌ها در سطح کشور توسعه یافتند و از اعتبار و محبوبیت بیشتری نیز در سطح جامعه برخوردار شدند. به قول بازاریاب‌ها، آن‌ها مرحله معرفی و بلوغ را پشت سر گذاشته‌ و اکنون وارد دوران رشد شده‌اند که البته نشانه‌های آن در سال 97 تا حدی عیان بود.

البته این رشد چندان هم کم‌هزینه نبوده زیرا ازیک‌طرف نگاه شهرداری به آن‌ها همچنان رقیب‌محور است تا جایی که این کسب‌وکارها از گرفتن سهمیه طرح ترافیک هم جامانده‌اند و ازسوی دیگر رقیبانی هم برای آنها سبز شده است که اگر دیر بجنبند، جای آن‌ها را خواهند گرفت. با این‌حال تاکسی‌های اینترنتی بر موج فن‌آوری سوار هستند و به‌قول‌معروف با روند بازار روبه‌جلو آمده‌اند. به‌همین‌دلیل بیرون راندن آنها از گود اگر نگوییم غیرممکن اما کار بسیار سختی خواهد بود.

درماندگی فرسوده‌ها

سال 97 برای نوسازی تاکسی‌های فرسوده به‌هیچ‌عنوان خوش‌یمن نبود و میان وعده‌ها و عملکردها فاصله بسیاری افتاد. باآن‌که در سال 96 حدود 4 هزار و 400 تاکسی فرسوده نوسازی شده بود اما این عدد در سال 97 به 700 خودرو کاهش یافت یعنی نزدیک به یک‌هفتم سال قبل! آمار و ارقام نشان می‌دهند حدود 10هزار تاکسی فرسوده در تهران وجود دارند اما فقط 8هزار دستگاه برای نوسازی ثبت‌نام کرده‌اند که باید از آمار نوسازی سال 97 به‌شدت سرخورده شده باشند.

البته با مصوبه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا خودروسازان موظف شدند در سال98 سهمیه‌ای را برای نوسازی تاکسی‌های فرسوده در نظر بگیرند. گویا وزارت صنعت هم زیر بار این تصمیم رفته است و شاید صاحبان تاکسی‌های فرسوده در سال جدید نونوار شوند و آبی زیرپوستشان برود.

آمار نگران‌کننده

ایران از نظر تلفات مربوط به تصادف‌های رانندگی، کشور شناخته‌شده‌ای در جهان است. سال 97 از این نظر سال خوبی نبود و براساس آمار پلیس راهور 8‌صدم درصد به آمار تلفات جاده‌ای اضافه شد، یعنی حدود 160 کشته بیشتر.

برپایه اطلاعات پلیس‌راهور در سال جاری بیش‌از 14 هزار و 800 نفر جان خود را به‌علت تصادف در جاده‌ها و شهرهای کشور ازدست‌داده‌اند و 315 هزار نفر نیز در همین مدت مجروح شدند. البته هرچند این آمار نسبت‌به ابتدای دهه90 و حتی از سال 84 تاکنون کاهش داشته است اما به گفته کارشناسان، مرگ‌ومیر ناشی‌از تصادف همچنان از اولین عوامل مرگ‌ومیر ایرانیان به شمار می‌رود.

روزهای پرفرازونشیب ورزشی‌ها

فعالان صنعت خودرو در سال 97 حضور فعالی در عرصه ورزش داشتند که یکی از نشانه‌های آن خرید تیم «پدیده مشهد» توسط مجموعه «شهرخودرو» بود. این اقدام سبب شد یک تیم خودرویی جدید به تیم‌های سابق لیگ برتر یعنی تراکتورسازی، سایپا و پیکان اضافه شود و جالب اینکه دو تیم از این چهار تیم یعنی تراکتورسازی و پدیده در کورس قهرمانی هم قرار دارند.

 هرچند روزهای پایانی سال 97 حذف سایپا از مرحله مقدماتی جام باشگاه‌های آسیا کام خودرویی‌ها را تلخ کرد اما درخشش تراکتور و پدیده سبب شد حضور تیم‌های خودرویی در فوتبال کشور بیش‌ازپیش پررنگ باشد.

پیکان پس از افول بلندمدت با مجید جلالی، کارش را با حسین فرکی ادامه داد و اتفاقا در روزهای پایانی سال 97 نتایج خوبی هم کسب کرد تا با امید بیشتری به استقبال سال 98 برود.